دهه‌ها پس از کشف هورمون ضد چاقی، دانشمندان درمورد برخی شواهد نادرست در این زمینه هشدار دادند
23 ژوئن 2017، دو دهه پس از کشف هورمون ضد چاقی "لپتین"، دانشمندان در مورد شواهد ناکافی مبنی بر تاثیر لپتین در حفظ لاغری، هشدار دادند. آنها می‌گویند: عمدتاً آزمایش‌های اصلی که بیانگر عملکرد و مکانیزم دقیق این پروتئین به عنوان محافظی در برابر چاقی باشد، وجود ندارند. این نتیجه‌گیری در مقاله‌ای در مجله‌ی Cell Metabolism توسط متخصصان متابولیسم دانشکده‌ی پزشکی هاروارد منتشر گردید.
در این مقاله نویسندگان به کمبود شگفت‌انگیز شواهد آزمایشگاهی در مورد نقش بیولوژیکی لپتین در متابولیسم اشاره کرده و خواستار تحقیقات جدید برای بررسی و توصیف عملکرد این هورمون شده‌اند. دکتر Flier می‌گوید: این فرضیه که لپتین به لاغر ماندن افراد کمک می‌کند و از افزایش وزن جلوگیری می‌کند، هرگز در آزمایشات علمی و بالینی ثابت نشده است. او افزود: علم نیازمند مطالعه‌ای دقیق برای به تصویر کشیدن مکانیزم عملکرد این هورمون دارد و بدون انجام چنین آزمایشاتی ما نمی‌توانیم این فرضیه را تایید کنیم.
بیست و دو سال قبل محققان یک ژن چاقی را در موشها کشف کردند که هورمونی را در سلولهای چربی تولید می‌کرد که نام آنرا لپتین نهادند، این نام از کلمه‌ی یونانی leptos به معنای لاغر استخراج گردید. آنها اعلام کردند در یک نقص ژنتیکی نادر افراد متولد شده با دو نسخه‌ی معیوب از این ژن به چاقی شدید مبتلا می‌شوند و چاقی آنها با تزریق روزانه‌ی لپتین می‌تواند، تغییر کند.
مطالعات نشان داد در موشها و انسانهایی که چنین جهشی نداشتند، لپتین نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بازی می‌کند و به بدن این سیگنال را می‌دهد که ممکن است در معرض خطر گرسنگی قرار گیرد. درحال حاضر نقش لپتین به عنوان یک سیگنال به خوبی اثبات شده است.
در ابتدا، محققان حدس می‌زدند که این پروتئین همچنین ممکن است بوسیله‌ی سیگنالی که مقاومت در برابر چاقی را هماهنگ می‌کند، نقشی کلیدی در لاغر نگه داشتن افراد سالم و لاغر داشته باشد. به طور متناقض دانشمندان مشاهده نمودند که در موشها و انسانهای چاق که حامل این نقص ژنی نیستند تقریباً همیشه سطح لپتین بالا می‌باشد.
دکتر Flier فرض کرد که این به دلیل نوعی مقاومت در برابر لپتین است، مشابه با مقاومت به انسولین که در دیابت نوع 2 وجود دارد، در این حالت بدن برای تنظیم قندخون مقادیر بیشتری هورمون انسولین تولید می‌کند زیرا مقدار نرمال انسولین قادر به متابولیزه نمودن مولکولهای قند نیست.
نویسندگان گفتند: درحالیکه به مقداری لپتین برای جلوگیری از چاقی نیاز است، اما نقش فیزیولوژیکی لپتین دراکثر افراد ممکن است محدود به پاسخ به گرسنگی یا کمبود غذا باشد و پس از آن این سیگنال با برگشتن به حالت عادی معکوس شود، همانطور که این فرضیه بیش از 20 سال پیش مطرح گردید. آنها افزودند: اگر این فرضیه درست باشد، نقش بیولوژیکی لپتین در رابطه با چاقی بسیار محدود است، بجز در چندین مورد نادر که فرد دچار جهش ژنتیکی بوده و به چاقی مفرط مبتلا می‌باشد.
با این حال پرفسور FlierJeffrey و پرفسور Maratos-Flier می‌گویند: نقش ضد چاقی لپتین همچنان مانند یک باور خشک (dogma) در زمینه‌ی متابولیسم و چاقی باقی مانده و بیشترین توصیف از لپتین را در متون علمی و مقالات به خود اختصاص داده است، در حالیکه این نقش از لپتین تاکنون در هیچ مطالعه‌ی تجربی درانسان اثبات نشده است.
Flier گفت: قبل از نوشتن فصلی راجع به فیزیولوژی لپتین و چاقی ما متعهد به بررسی این سوالات مهم هستیم که هنوز پاسخی نهایی به آنها داده نشده است. چاقی یک مشکل فاجعه آفرین در سطح ملی و جهانی است و علت بسیاری از بیماریهای مزمن از جمله دیابت، فشارخون بالا، بیماری کبدی، نارسایی کلیوی، آرتریت و بیماریهای قلبی عروقی می باشد.
Maratos-Flier گفت: آنچه ما را بیشتر شگفت زده می‌کند، اینست که دانشمندان متخصص در متابولیسم و تعادل انرژی در مورد فقدان آزمایشات کلیدی در مورد عملکرد لپتین، نگران نیستند، در صورتی که خاصیت ضد چاقی لپتین تاکنون به طور واضح توسط مطالعات تجربی بر روی انسان به تصویر کشیده نشده است. نویسندگان خاطر نشان کردند که احتمالاً ممکن است مولکول یا مولکولهای حد واسطی که در تنظیم وزن بدن نقش دارند یا اختلال درعملکرد آنها موجب چاقی می‌شود، هنوز کشف نشده باشند.
درمان با لپتین درسال 2014 برای درمان کمبود لپتین مادرزادی و همچنین سندرم غیر معمول lipodystrophy تایید شد، اما این پروتئین برای آزمایشات بالینی قابل دسترس نیست و علاقه‌ی محدودی به سرمایه‌گذاری بر روی تحقیقات لازم برای بررسی فرضیه‌ی لپتین در جلوگیری یا معکوس نمودن چاقی، بجز در چاقی مفرط ناشی از جهش ژنتیکی نادر در ژن لپتین، وجود دارد.
به عنوان مثال نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که یک مطالعه‌ی بالینی برای بررسی افراد لاغر با افزایش سطح لپتین انجام شود، چنانچه لپتین یک هورمون ضد چاقی باشد، ممکن است اشتها را سرکوب و مصرف انرژی را در افراد شرکت کننده نسبت به افراد گروه کنترل (پلاسبو) افزایش دهد.
دکتر Flier می‌گوید: ما همچنان معتقدیم که افراد سالم ولاغر حداقل به دلیل غلظت لپتین در بدن خود لاغر هستند و افراد چاق به دلیل ناکافی بودن مقدار لپتین یا مقاومت سلولی به لپتین چاق هستند، اما اعتقاد و دانش دو چیز کاملاً متفاوت است و برای اثبات اثرات ضد چاقی لپتین باید شواهدی برای این فرضیه بدست آوریم که به نفع مکانیسم‌های بالقوه‌ی جدید برای تنظیم وزن بدن باشد.
منبع و سایت خبر:
Cell Metabolism, 2017; DOI: 10.1016/j.cmet.2017.05.013
www.sciencedaily.com/releases/2017/06/170623100710.htm